اندیشکده شورای آتلانتیک: اروپا باید برای حفظ برجام نقش خود را گسترش دهد

اندیشکده شورای آتلانتیک در ادامه گزارش خود تصریح کرد: ممکن است شما این مساله را از خواندن اخبار متوجه نشوید، اما توافق هسته‌ای با ایران هنوز پابرجاست. هرچند که اروپایی‌ها با یک وظیفه تقریبا غیرممکن مواجهند؛ حفظ یک توافق بین‌المللی که نمی‌تواند بدون پشتیبانی آمریکا با توجه به رویکرد خصمانه واشنگتن در قبال تهران ادامه یابد.

دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا در ماه مه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و آن را ضعیف و مخرب توصیف کرد. آمریکا سپس اولین بخش از تحریم‌های اقتصادی‌اش علیه ایران را در ابتدای ماه اوت به طور مجدد اعمال کرد. شرکت‌های چند ملیتی حتی پیش از وضع بخش دوم تحریم‌ها که چهارم نوامبر خواهد بود، برای ادامه‌ تجارت با ایران با مشکل مواجه شده‌اند و برخی نیز شروع به خروج از ایران کرده‌اند. واشنگتن قرار است در این تاریخ تحریم‌های خود را در حوزه نفت و گاز علیه ایران اجرایی کند. تمامی اینها در حالی اتفاق می‌افتد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تمامی گزارشات خود، از جمله هفته گذشته تایید کرده است که تهران به طور کامل به تعهداتش ذیل توافق ۲۰۱۵ عمل می‌کند. این تاییدیه در حالی بود که وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا نیز به طور همزمان در وین برای بحث و رایزنی درباره‌ی موضع اروپا در قبال ایران با یکدیگر دیدار کردند.

اما رویکرد اروپا در قبال آمریکا هرچه باید باشد، هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان اخیرا آن را تصریح کرده است: همکاری هرجا که ممکن باشد، پر کردن این خلاء که یک ابرقدرت رو به تقلیل آن را ایجاد کرده است و ایستادن پای موضع خود هرجا که یک اختلاف‌نظر عمیق وجود دارد. در حقیقت اروپایی‌ها به سختی در هر سه جبهه در حال تلاش هستند، اما ظاهرا شانس چندانی برای موفقیت وجود ندارد.

بروکسل نه تنها اعلام کرده است که از شرکت‌هایش برای انجام تجارت مشروع با ایران در برابر تحریم‌های آمریکا محافظت می‌کند، بلکه یک قانون مربوطه را نیز به اجرا درآورده است تا با وضع مجدد تحریم‌های واشنگتن علیه تهران مقابله کند. ممکن است قانون‌گذاران اروپایی امیدوار باشند که مجبور نشوند به معنای واقعی این مقررات مسدود کننده را به کار بیندازند، همان طور که در دهه ۱۹۹۰ نیز اتحادیه اروپا و آمریکا توافق کردند که تحریم‌های مشترک‌شان را لغو کنند.

در نهایت، باز پس گرفتن جریمه‌هایی که وزارت خزانه‌داری آمریکا برای شرکت‌های اروپایی وضع کرده است به میزان زیادی بعید به نظر می‌رسد؛ حقیقتی که کمیسیون اروپا نیز آن را مورد توجه قرار داده است. با این وجود، هیچ اقدام قانونی نمی‌تواند مانع از این شود که شرکت‌ها بازار آمریکا را انتخاب و بازار ایران را ترک کنند. به نظر می‌آید که ایرباس، پژو، زیمنس و توتال نیز تاکنون چنین تصمیمی گرفته باشند.

بنابر گزارش شورای آتلانتیک، اروپا قدرت سیاسی برای دفاع از توافق هسته‌ای با ایران پس از خروج آمریکا و عدم پایبندی به تعهدات‌اش را ندارد. اروپا نمی‌تواند روابط اقتصادی‌اش را در برابر فشارهای آمریکا حفظ کند و برخی از قانون‌گذاران ایرانی خواهان مشخص شدن این مساله هستند. با این حال، تلاش برای پرکردن این خلاء که توسط این شریک ناسازگار ایجاد شده است، به‌ویژه از نظر سیاسی ارزشش را دارد. به عنوان مثال، گشودن کانال‌های داد و ستد جایگزین به گونه‌ای که هدف تحریم‌های آمریکا قرار نگیرند یک عنصر مهم از یک استراتژی گسترده‌تر در مسیر استقلال مالی است. اتحادیه اروپا با چنین اقداماتی نشان می‌دهد که تا چه اندازه متعهد به حفظ روابط تجاری با ایران است، تلاشی که اگرچه ممکن است نتیجه عمده‌ای در پی نداشته باشد، به طور سریع خشم قانون‌گذاران در واشنگتن را برانگیخته است.

شورای آتلانتیک در ادامه با اشاره به درخواست چهارده‌گانه واشنگتن از تهران پس از خروج از توافق هسته‌ای گزارش داد: این طور به نظر می‌رسد که استراتژی جدید آمریکا تنها یک هدف را دنبال می‌کند: بی‌ثبات کردن و در نهایت پایین کشیدن جمهوری اسلامی اما به نظر می‌آید که اگر چه اروپایی‌ها در برخی موارد نگرانی‌های مشترکی با آمریکا درباره‌ ایران دارند، مایل به پیروزی از این رویکرد (واشنگتن) نیستند. بنابراین، اروپا باید پیشنهادات و راهکارهای خود را ارائه دهد. اگر اتحادیه اروپا در ارائه راهکار و ابزارها (در این زمینه) کمک لازم را انجام دهد این شانس را خواهد داشت که از سوی شریک خود، یعنی آمریکا و به‌علاوه بازیگران منطقه‌ای (و حتی روسیه) جدی گرفته شود.

توافق هسته‌ای علیرغم برخورداری از تنظیمات چندجانبه و مشروعیت بین‌المللی، در واقع مربوط به ایران و آمریکا بود که سرانجام توانستند دست کم بر سر یک مساله مهم و حساس به اتفاق نظر برسند. پس از خروج واشنگتن، سرنوشت این توافق در پایتخت‌های اروپایی یا حتی مسکو و پکن تعیین نخواهد شد اما در تهران، تا زمانی‌که ایران به تعهدات‌اش عمل کند، توافق زنده خواهد بود. اتحادیه اروپا نیز یک بازیگر حامی است و با وجود تمایل یکی از طرف‌ها برای نابود کردن توافق، می‌تواند و باید فارغ از این اقدامات به تلاش‌های خود ادامه دهد و به طور فعال نقش خود را به فراتر از  موضوع هسته‌ای گسترش دهد.

انتهای پیام